John Stevens vroeg me of ik een reactie wilde plaatsen, wat ik bij deze doe, samen met mijn reactie daarop.
Opmerking van John Stevens:
Ik werd door de hele tekst van Budo begeleid door Rinjiro Shirata. Shirata Sensei demonstreerde elke techniek op mij en gaf me zijn interpretatie van de instructies in het boek. (Met andere woorden, ik ontving kuden ‘geheime kennisoverdracht’). Ik had ook toegang tot Shirata Sensei’s van aantekeningen voorziene versie van Budo. (Het was een fotokopie. Het origineel dat Sensei had ontvangen van Morihei was verloren geraakt in de chaos van de Tweede Wereldoorlog). Met betrekking tot de passage in kwestie, Sensei en ik spraken langdurig over het concept roppo kamae. De term ‘flexibel’ werd gekozen om een goede houding te omschrijven die vitaal en solide is maar tegelijkertijd ruimte laat om meteen en op het onvoorziene te reageren. ‘Flexibele houding’ was ook bedoeld om het idee van ‘wervelend’, ‘dwarrelend’ en ‘ronddraaiend’ uit te dragen.
Shirata Sensei – die direct onderricht van Morihei hierover ontving – interpreteerde de roppo kamae als een houding waarbij de buitenste en binnenste voet in een hoek van 60 graden geopend zijn, versus een 90 of 45 graden voetenstand. De roppo kamae is de basishouding die Morihei en Shirata Sensei aannamen. Het is dezelfde kamae die ik zelf aanneem wanneer ik train en lesgeef. Deze roppo kamae is bijna onmogelijk in woorden uit te leggen dus men moet vertrouwen op, zoals Budo zegt, ‘mondelinge instructie’ van een gekwalificeerde instructeur (wat Chris zeker niet is). Uiteindelijk, echter, moet het volgende principe nooit vergeten worden wanneer we het hebben over kamae: ‘Als je mentale instelling klopt, is je houding correct.’
Eerlijk gezegd, zijn reactie heeft mijn gedachten aangaande de oorspronkelijk Blog niet echt veranderd.
Als je een bepaalde kennis en achtergrond hebt denk ik dat zijn reactie alleen maar de argumenten die ik heb aangevoerd versterkt. Als je die achtergrondkennis ontbeert is dat misschien niet het geval.
Hoe dan ook, ik hoop dat iedereen dit als een kans ziet om oude denkbeelden opnieuw onder de loep te nemen.
Nog enkele punten:
De enige grote Aikido stijl waar ik van op de hoogte ben die de term ‘Roppo’ regelmatig gebruikt (de Yoshinkan, wiens grondlegger ook direct onderricht van Morihei hierover ontving), plaatst de voeten in een hoek van 90 graden. Enigszins gelijkend, maar iets hoekiger, dan de 90 graden voetpositie in ‘Shumoku no Ashi’ waarvan andere leerlingen van Morihei beweren die te hebben gezien (genoeg daarover – ik probeer helemaal geen voorstander te zijn voor een specifieke hoek van de voeten.)
De term, zoals die doorgaans wordt gebruikt in Kabuki (dit werd, als je je het nog kunt herinneren, geciteerd in het commentaar op ‘Budo’ door Morihiro Saito), gebruikt het in de zin van zes richtingen van het kompas (naar boven, naar beneden, oost, west, noord, zuid) – niet de hoek tussen de voeten.
Het antwoord op de kwestie van ‘Roppo’ is in principe dat het een hanmi van 60 graden uitbeeld in plaats van 90 graden. Spenderen mensen nu echt 30 of 40 jaar dagelijks trainen om een verschil van 30 graden te bewerkstelligen? Is dat echt het ‘geheim’ van de Aikido kamae? Is het niet mogelijk dat er naar een andere, diepzinniger manier van conditionering wordt verwezen?
Het commentaar van Morihiro Saito op ‘Budo’ bevat een deel van de originele Japanse tekst. De vertaling van John Stevens’ heeft geen van de oorspronkelijke teksten. Ik heb de complete originele tekst in het Japans toegevoegd. Het staat iedereen vrij om dit te bestuderen en het voor zichzelf uit te maken.
Ik weet niet of ik een ‘gekwalificeerde instructeur’ ben of niet – en dat weet John ook niet, die me nooit les heeft zien geven, nooit in onze dojo is geweest, nooit onze training heeft gezien. We hebben eigenlijk nooit echt fysiek contact gehad behalve dan in het van te voren afgesproken uke-nage model van een Aikido les en zelfs dat was maar een paar keer (ik weet het niet meer precies maar minder dan vijf keer). Ik train nu langer dan 30 jaar in Aikido en ik heb enkele zeer goede instructeurs gehad – ik hoop dat ik hun in ieder geval enig recht doe.
Om af te sluiten, hier is een opmerking op mijn Blog, en mijn reactie, die (in het openbaar) geplaatst werd op Google+ (beide een week voordat ik John’s reactie ontving). Het vat min of meer samen wat ik probeerde te bereiken.
28 februari, 2012
Goed artikel. Ik ben al langer van mening dat John Stevens vol goede bedoelingen maar een onbetrouwbare vertaler is. Mijn kennis van het Japans is gering maar wanneer ik andere interpretaties las van teksten die Stevens had vertaald, had ik altijd het gevoel dat er meer diepte in de tekst zat dan Stevens bereid, of in staat was om voor te leggen.
Een van de problemen is dat Stevens soms zijn eigen technische interpretaties presenteert als zijnde vertalingen. In ander boeken zegt hij dat de 60 graden stand in foto’s en films van Morihei Ueshiba geobserveerd kan worden maar dit lijkt zijn eigen oorspronkelijk research te zijn. Ik zie het als je eigen onderricht weergeven als dat van O-Sensei.
Zolang de vertalers zelf ook prominente leraren of vertegenwoordigers van prominente leraren zijn zullen deze problemen zich voordoen. De verleiding om de eigen opvatting in te voegen, vaak terecht verdiend, is te sterk voor de intentie van de auteur.
28 februari, 2012
Christoper Li – John heeft veel kennis van zaken. Hij is ook een vriend en woont (letterlijk) iets verderop in de straat dus ik ben er niet op uit om hem te kakken te zetten (ook al lijkt dat misschien zo).
John heeft altijd gezegd dat het zijn doel was om toegang te verschaffen tot een zo groot mogelijk publiek. Hij heeft dat zo goed gedaan dat sommige bronnen (zoals ‘Budo’) beschikbaar zijn in het Engels maar niet in het Japans!
Aan de andere kant betekent het dat hij bepaalde keuzes moest maken bij het vertalen om sommige zaken min of meer begrijpelijk te maken voor het grotere publiek – een ‘light’ versie als het ware. Dat wil niet zeggen dat de vertaling per se slecht is maar dat je de beperkingen waarmee het werd gemaakt moet begrijpen.
Elke vertaling wordt bekeken door de lens van de mening van de vertaler. Net zoveel die van mij als die van John. Wat we dus eigenlijk nodig hebben zijn meer vertalingen en meer onderzoek in plaats van de acceptatie van een enkele versie of versies als canon.
In ieder geval ben ik blij dat je het kon waarderen! Er is nog meer interessants onderweg.
En ik hoop ook dat iedereen van dit vervolg heeft kunnen genieten! Er komt nog meer interessants aan….
