Sawamura Sojûrô V als Kiichi Hôgen (鬼一法眼)
uit het toneelstuk Kiichi Hôgen Sanryaku no Maki (鬼一 法眼 三略巻)
*This is a Dutch translation of the article “Kiichi Hogen and the Secret of Aikido – Tales from Heike Monogatari“, courtesy of Ernesto Lemke of Seikokan Aikido.
Verhalen uit de Heike Monogatari
Er is een interessant citaat te vinden op pagina 40 uit ‘Profielen van de Grondlegger’ (開祖の横顔), een verzameling interviews met leerlingen van de Grondlegger van Aikido, Morihei Ueshiba, gepubliceerd in Japan in 2009 (vooralsnog alleen verkrijgbaar in het Japans voor zover ik weet).
Hetzelfde citaat doemt op ontelbare plaatsen op maar het sprong echt van de bladzijde af de eerste keer dat ik het las. Het citaat komt voor in het interview met Morito Suganuma die een uchi-deshi werd van de Grondlegger in 1967, kort voor diens overlijden in 1969. Suganuma kwam naar Hawaii en bezocht Aikido van Hilo in september 2011.
Ik hoorde het citaat voor het eerst van Seishiro Endo enkele jaren geleden maar zoals ik al zei komt het op ontelbare plaatsen voor. Morihei Ueshiba zei dat dit citaat een van de geheimen ( (極意 / Gokui) was van Aikido. De onderstaande tekst is die zoals Suganuma die citeert:
「来たるを迎え、去るは送る、対すれば相和す。五・五の十、一・九の十、二・八の十。大は方処を絶し、細は微塵に入る。活殺自在」
Als het komt, ontmoet het, als het vertrekt, stuur het dan op weg, als het tegenstribbelt, harmoniseer het. 5 en 5 is 10, 1 en 9 is 10, 2 en 8 is 10. Het grote onderdrukt alles, het kleine dringt het microscopische binnen. De kracht van leven en dood.
Hier is de tekst die Endo gebruikt. Deze is een beetje anders maar beide zijn transcripties van hetzelfde origineel uit eeuwenoud Japans. Het is ook de tekst die John Stevens gebruikt in zijn boek Budo Secrets (hij geeft geen Japanse vertaling en de vertaling die hier verschijnt is de mijne). In de korte inleiding van deze sectie schrijft Stevens dat ‘Dit onderricht is wijdverspreid en veel gebruikt door krijgsinstructeurs door de eeuwen heen en is nog steeds in gebruik. Morihei Ueshiba, de Grondlegger van Aikido citeerde regelmatig van deze lijst als hij les gaf en Aikido technieken demonstreerde. Zo ook mijn leraar Rinjiro Shirata.’
来たれば即ち迎え、去れば即ち送り、
対すれば即ち和す。
五五の十
二八の十
一九の十
是を以て和すべし。
虚実を察し、陰伏を知り、
大は方処を絶ち、細は微塵に入る。
殺活機にあり、変化時に応ず。
事に臨んで心を動ずること莫(なかれ)や。
Als het komt, ontmoet het, als het vertrekt, stuur het dan op weg.
Als het tegenstribbelt, harmoniseer het.
5 en 5 is 10.
1 en 9 is 10.
2 en 8 is 10.
Op deze manier moet je harmoniseren.
Voel aan wat waar en vals is, weet wat verborgen is.
Het grote onderdrukt alles, het kleine dringt het microscopische binnen.
Er zijn kansen voor leven en dood, zonder op de veranderingen te reageren.
Benader de dingen zonder je hart te bewegen (zonder verstoord te raken).
Dus nu hebben we Rinjiro Shirata (via Stevens), Morito Suganuma en Seishiro Endo die allemaal dezelfde tekst hanteren. En Morihei Ueshiba uiteraard.
Morito Suganuma voerde aan dat het citaat kwam uit de Kiichi Hogen (鬼一法眼), wat kan kloppen (tenminste, de verhalen zeggen van wel). Hogen is in Japan een legendarisch figuur uit 1100. Een leraar van de zelfs nog legendarischer figuur Minamoto Yoshitsune (uit de Heike Monogatari).
Geinig weetje nr 1: Dit is rond dezelfde tijd dat Daito-ryu zogezegd werd gesticht door Shinra Saburo Minamoto no Yoshimitsu.
Volgens de legende trainde Minamoto no Yoshitsune onder Kiichi Hogen in de kunst van strategie. Kiichi’s dochter Minatsuru word uiteindelijk verliefd op Minamoto en deze gebruikt de dochter om enkele strategieboeken te stelen (waarvan ik er een hieronder zal behandelen) en uiteindelijk vermoord hij Kiichi.
Geinig weetje nr 2: Kiichi Hogen had ook een reputatie als expert in Onmyodo, ook bekend als Inyodo wat zich letterlijk laat vertalen als ‘De Weg van In en Yo’ (‘In’ en ‘Yo’= ‘Yin en Yang’ voor de Chineestaligen onder ons).
Geinig weetje nr 3: Van Soemon Takeda, de grootvader van Sokaku Takeda, word gezegd dat hij een kunst onderwees genaamd ‘Aiki In Yo Ho’ (‘De Yin Yang Methode van Aiki’).
Geinig weetje nr 4: Toen Henry Kono rechtsreeks aan Morihei Ueshiba vroeg ‘Hoe kan het dat wij niet kunnen wat u kan?’ was het antwoord net zo rechtstreeks: ‘Omdat je In en Yo niet begrijpt (Yin en Yang). (Uit ‘Aikido Memoirs’ door Alan Ruddock, een fantastisch boek).
Maar wat betekent dit alles? Ik ga hier nu niet te diep op in behalve dan door te wijzen naar de overduidelijke ‘In’ en ‘Yo’ referenties hierboven.
Dus waarom heb je je tijd nu besteed aan dit allemaal te lezen?
Wat ik duidelijk probeer te maken is het volgende. Het citaat werd niet een keer maar herhaaldelijk aangewend, zowel in de geschreven als de orale transmissie, als het geheim van Aikido door niemand minder dan de Grondlegger zelf, Morihei Ueshiba.
Dat maakt het nogal belangrijk nietwaar?
Ga eens na:
- Het citaat en de implicaties zijn gemeengoed in het kernonderricht van minstens twee Koryu waar ik van op de hoogte ben. Dat zou betekenen dat het geheim van Aikido niet echt een geheim is maar ook in gebruik is door en onderwezen wordt aan anderen. Het zou ook betekenen dat het geheim niet zo nieuw is maar al meer dan 900 jaar gebruikt en onderwezen werd door een hoeveelheid van scholen in Japan, lang voor Morihei Ueshiba geboren werd.
- Het citaat ontstond niet werkelijk bij Kiichi Hogen. Hogen verkreeg het uit het Tijger hoofdstuk van een Chinees strategieboek genaamd ‘Rikuto’ (六韜 / ‘Liu Tao’ voor de Chineestaligen). Dat zou betekenen dat het geheim van Aikido, zoals de Grondlegger Morihei Ueshiba dat stelde, niet alleen ouder is dan 900 jaar maar oorspronkelijk naar Japan kwam vanuit China.
Denk hier eens over na. Als er zelfs maar één ding (iets waarvan Ueshiba zei dat het belangrijk was) uit China kwam, wat kwam daar dan nog meer vandaan? (Zie Ellis Amdur’s ‘Hidden in Plain Sight’ voor een meer gedetailleerd overzicht hiervan).
Hoe zal dit de wijze waarop we Ueshiba’s geschriften en training beschouwen veranderen?
Hoe zal dit de gevestigde versie van de geschiedenis en methodologie van Aikido veranderen door de lens van meer kennis?
Wat als blijkt dat de dingen die Ueshiba zei, in plaats van heel erg nieuw te zijn, het juist heel erg oud is?
Wat als de Grondlegger van Aikido, Morihei Ueshiba, een interne krijgskunstenaar was die leefde in een gemeenschap van leerlingen die dezelfde principes ontwikkelden en onderzochten binnen een traditie die al duizend jaar oud is in Japan….en nog ouder in China?
Daarover later meer….
(Vertaald door Ernesto Lemke)
Christopher Li – Honolulu, HI
