Morihei Ueshiba Voordrachten
*This is a Dutch translation of the article “Aikido and the Structure of the Universe – Ichirei Shikon Sangen Hachiriki / 一霊四魂三元八力“, courtesy of Ernesto Lemke of Seikokan Aikido.
Ichirei Shikon Sangen Hachiriki / 一霊四魂三元八力
In ‘Kiichi Hogen en het Geheim van Aikido’ traceerden we een link tussen wat de Grondlegger van Aikido Morihei Ueshiba aankaartte als een van de ‘Geheimen’ van Aikido en Chinese militaire strategie. In ‘Morihei Ueshiba, Budo en Kamae’ legden we een verband tussen een sectie uit de technische handleiding ‘Budo’ van Morihei Ueshiba uit 1938, en enkele veel voorkomende concepten uit de Chinese krijgskunsten.
Natuurlijk is er meer. Nog veel meer. Als een rode draad loopt het dwars door alle voordrachten en essays van Morihei Ueshiba heen. Als de verbanden eenmaal zijn gelegd zal dit, denk ik, duidelijk worden. Voor de hand liggend zelfs. Wat ook duidelijk zal worden is de trainingsmethodologie die zonder twijfeltaal door de Grondlegger zelf zal worden blootgelegd.
Om te beginnen zei Morihei Ueshiba met regelmaat dat ‘Ichirei Shikon Sangen Hachiriki’ (‘Een Geest, Vier Zielen, Drie Oorsprongen, Acht Krachten’) de basisstructuur van het Universum en de basisstructuur van Aikido voorstelde.
Bovenaan dit artikel zie je een screenshot uit een video waarop Morihei Ueshiba te zien is die een voordracht houdt over dit concept. Op het bord achter hem kun je ‘Ichirei Shikon Sangen Hachiriki’ (一霊四魂三元八力) geschreven zien staan. De diagrammen zijn ook belangrijk maar die zal ik in een toekomstig artikel behandelen.
Hier is een van de dingen die Morihei Ueshiba zei over ‘Ichirei Shikon Sangen Hachiriki’:
「合気道とは和合の道であり、即ち一霊四魂三元八力の生ける姿、宇宙経綸の姿、即ち高天原の姿である」
‘Aikido is de weg van harmonie, dat wil zeggen de levende vorm van Ichirei Shikon Sangen Hachiriki, de vorm van de samenstelling van het universum, in het bijzonder de vorm van de Hoge Vlakte van de Hemel.’
De ‘Hoge Vlakte van de Hemel’ (‘Takamagahara’) is de plaats waar de goden geboren werden: de Hemel, als het ware. In dit geval zegt Ueshiba dat ‘Ichirei Shikon Sangen Hachiriki’ in jezelf wordt gecreëerd, net zoals in dit citaat uit ‘Takemusu Aiki’, pagina 77:
タカマガハラも自分にあるのであります。天や地をさがしてもタカマガハラはありません。それが自己のうちにあることを悟ることであります。
‘Takamagahara bevindt zich in jezelf. Als je op zoek gaat naar Takamagahara zul je het niet vinden in de Hemel of op Aarde. Dat is wanneer je verlicht wordt door het feit dat het in jezelf bestaat.’
Met andere woorden, Aikido en ‘Ichirei Shikon Sangen Hachiriki’ stellen zowel de structuur van het Universum als ook de structuur van jezelf als individu voor. Of misschien is het nauwkeuriger om te zeggen dat het de manier is waarop je zelf, fysiek en mentaal, moet zijn samengesteld om de ideale staat van zijn te bereiken, zowel op krijgsgebied als in het leven.
Nogal een diepzinnig concept, als je hoofd (en lichaam) het tenminste kan bevatten. En ook een nogal handige pakketje dat Aikido filosofisch en technisch beschrijft, vind ik.
Het eerste deel , ‘Ichirei Shikon’ (‘Een Geest, Vier Zielen’) betreft de structuur van de geesteswereld. In Shinto kosmologie bezitten mensen een geest en vier zielen; de turbulente (aramitama), de kalme (nigimitama), de gelukkige (sakimitama) en de verwonderlijke (kushimitama). De ‘naohinomitama’ is de ene geest die als een soort houder fungeert voor de vier zielen.
Laten we dit even laten voor wat het is en ons nu concentreren op de fysieke structuur van het Universum en op de Aikido technieken die dit patroon ook volgen.
Het tweede deel, ‘Sangen Hachiriki’ (‘Drie Oorsprongen, Acht Krachten’) betreft de structuur van de fysieke wereld, het fysieke zelf en de fysieke trainingsmethodologie van Aikido.
Het eerste deel van die sectie is de ‘Sangen’ (‘Drie Oorsprongen’), de drie basale bouwstenen van het universum – hemel, aarde en mens, uitgebeeld als hard, zacht en vloeiend door de cirkel, de driehoek en de vierkant (vandaar de naam Aikido Sangenkai!).
Uiteraard heeft iedereen de cirkel, driehoek en vierkant gezien, maar heeft Hemel-Aarde-Mens ook iets met Aikido te maken?
Morihei Ueshiba dacht van wel:
合気道は天地人和合の道と理なり。
‘Aikido is de Weg en het Principe van het harmoniseren van Hemel, Aarde en Mens.’
Toevallig (of misschien niet…) verenigt men ook de Ki van de Hemel en Aarde met die van de Mens om de Taiji te vormen, het ‘Grote Ultieme’, binnen de Chinese interne krijgskunsten.
Dit leidt ons naar een veelzeggend citaat van Koichi Tohei’s boek “気の確立” (‘De Oprichting van Ki’). Deze bevindt zich in het deel waar hij zijn breuk met de Aikikai bespreekt:
二代道主は、合氣道を「人の気に合わせるの道」と解釈していた。しかし私にしてみれば、合氣道とは「心身を統一して天地と一体になる。すなわち天地の気に合わす道」なのである。
‘De tweede Doshu interpreteerde Aikido als ‘De Weg van het in elkaar passen van Ki met een andere persoon.’ Maar het lijkt me dat Aikido gaat over ‘Het Verenigen van lichaam en geest en het één worden met hemel en aarde. In het bijzonder de Weg van het in elkaar passen van de Ki van hemel en aarde.’
Koichi Tohei’s model volgt het eerder geciteerde model van Morihei Ueshiba’s en hij verklaard (correct, naar mijn mening) dat het proces zich voltrekt in jezelf in plaats van iets tussen jezelf en een ander. Zie nogmaals het citaat hierboven van Ueshiba over ‘Takamagahara’ betreffende dit punt.
Of Tohei de mening van Kisshomaru Ueshiba (en de implicaties ervan) nu correct weergeeft of niet bewaren we voor een andere discussie.
In de Chinese kosmologie begint het Universum met de Leegte, uitgebeeld door een lege cirkel, de Enso. De Leegte wordt verdeeld in tweeën; de ‘In’ (‘Yin’) en ‘Yo’ (‘Yang’), tegengestelde krachten.
De Enso komt ook vaak voor in Aikido kunst en Morihei Ueshiba zei ook dat de Cirkel de Leegte is. Hier is een ander interessant citaat van Ueshiba:
「合気というものは、初め円を描く。円を描くこと、つまり対象力。相手に指一本ふれないでも相手は跳んでしまう。この一つのものをつくりあげるにも十年ぐらいはかかる。これからは大飛躍をしよう。」
‘Inzake Aikido, geef eerst (teken) een cirkel weer. Een cirkel tekenen is, met andere woorden, tegengestelde krachten. Zonder de tegenstander met zelfs maar een vinger aan te raken zal hij geworpen worden. Alleen dat ene ding al voor elkaar krijgen neemt ongeveer 10 jaar in beslag. Laten we proberen om snel vorderingen te maken.’
Tegengestelde krachten. ‘In’ en ‘Yo’. Hier weerklinkt hetzelfde verhaal als in ‘Aikido ™ – Kan er echt een handelsmerk op zitten?’ en ‘Kiichi Hogen en het Geheim van Aikido’ – toen Henry Kono aan O-Sensei vroeg ‘Waarom kunnen wij niet doen wat u doet Sensei?’ en het antwoord simpelweg was ‘Omdat je In en Yo niet begrijpt.’ (uit Aikido Memoirs van Alan Ruddock).
Volgens de Chinese theorie krijg je het ‘Grote Ultieme’ wanneer de cirkel (Wuji, de Leegte) in tweeën wordt verdeeld en de Mens zich erbij voegt: de basis ‘In’ (‘Yin’) en ‘Yo’ (‘Yang’), tegengestelde krachten die verdeeld/verbonden worden door een curvelijn in het Taiji symbool – Hemel en Aarde verdeeld/verbonden door de Mens.
Diagram van Taiji door Zhang Huang 章潢 (1527-1608)
Uit “Aikido Shinzui” door Bansen Tanaka (1976)
Let op de gelijkenis van bovenstaande diagram met het eerste diagram van Taiji door Zhang Huang. Bovenstaande diagram verscheen in een in privé uitgegeven werk van Bansen Tanaka getiteld ‘Aikido Shinzui’ in 1976 (niet gerelateerd aan het latere werk met dezelfde titel door de Aikika). Bansen Tanaka was een vooroorlogse leerling van Ueshiba (vanaf 1936) en bleef deze ontvangen tijdens Ueshiba’s regelmatige uitstapjes naar Osaka na de oorlog.
De Kanji, rechtsboven leest ‘De Leegte’. De Kanji rechtsonder leest (‘de dikte van een enkel stuk papier’). De Kanji aan de rechterkant van het diagram leest ‘Leegte’ en ‘Materie’ (met andere woorden; ‘Hemel en Aarde’).
In het midden staat het enkelvoudige Katakana karakter ‘Yu’, wat in Kotodama termen staat voor de harmonie van Vuur en Water (oftewel ‘In’ en ‘Yo’). Ik ben er op gewezen dat het karakter ook ‘Su’ zou kunnen zijn (ik heb het vergroot maar kan het niet goed zien op mijn ingescande kopie). In Ueshiba’s kosmologie doorboort ‘Su’de leegte en verplaatst zich naar ‘U’ die zich manifesteert als de twee ‘In’ en ‘Yo’ tegengestelde krachten.
Zien we al overeenkomsten?
Als je het yin-yang symbool in China ziet is het vaak omringd door acht trigrammen. Deze staan voor de ‘acht krachten’ in de Chinese interne krijgskunsten wat de acht verschillende manieren zijn waarop yin en yang op elkaar inwerken om de krachten, of ‘jin’ te creëren. Dit is zo belangrijk in China dat een complete interne krijgskunst (Ba Gua) zich er naar vernoemde. Bovendien stond Taiji oorspronkelijk bekend als de ’13 Houdingen’ – 8 krachten gecombineerd met 5 basis richtingen.
In Morihei Ueshiba’s structuur van het Universum zijn de ‘Hachiriki’, of 8 krachten, een actieve kracht, een stille kracht, een aantrekkende kracht, een losmakende kracht, een splijtende kracht, een combinerende kracht, een smeltende kracht en een stollende kracht (je ziet dat elke ‘In’ kracht een passende ‘Yo’ kracht heeft).
八力は、対照力「動、静、解、凝、引、弛、合、分、」「９－１、８－２、７－３、６－４」をいいます。
‘De 8 krachten zijn tegengestelde krachten: Beweging – Stilte, Smelten – Stollen, Trekken – Loslaten, Combineren – Splijten / 9-1, 8-2, 7-3, 6-4’
Je herkent misschien de nummers uit ‘Kiichi Hogen en het Geheim van Aikido’. Er is nog meer over de acht tegengestelde krachten en de manier waarop zij te maken hebben met Aikido maar daar zullen we op een ander moment op ingaan.
We zien dus dat Morihei Ueshiba’s kosmologie voor de fysieke structuur van het Universum identiek is aan de Chinese kosmologie. Verder zien we dat Morihei Ueshiba’s structuur voor de fysieke manifestatie van zijn kunst identiek is aan de manier waarop dat in de Chinese interne krijgskunsten wordt gebruikt – tot en met de terminologie aan toe.
Hier is een laatste gedachte van Morihei Ueshiba:
「一霊四魂三元八力や呼吸、合気の理解なくして合気道を稽古しても合気道の本当の力は出てこないだろう。」
‘Ik denk dat als je Ichirei Shikon Sangen Hachiriki, adem (kokyu) en Aiki niet kunt begrijpen, dan zal, zelfs als je Aikido beoefent, de ware kracht van Aikido niet tot uiting komen.’
(Vertaald door Ernesto Lemke)
Christopher Li – Honolulu, HI
